برگردان دکتر خلیل وداد

برگرفته از سایت:

http://www.avro.org.ua/sites/default/files/materials/afghanistan/sekretnye_materials/part1.pdf

«شورش مسلحانهء 1979 هرات نقطهء عطف مداخلهء نظامی شوروی در افغانستان»[1] 

پروندههای ویژه

بخش یکم

اسناد محرم پیرامون اوضاع افغانستان در آستانهء ورود نیروهای شوروی

معاهدات، صورتهای جلسات و مذاکرات دولتی، تقاضاهای حکومت ج.د.ا. دربارهء کمک نظامی با قطعات و پرسونل شوروی، گذارشات شاهدان عینی نظامی و کارشناسان در افغانستان و فیصله های دفتر سیاسی کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش.

***

معاهدات، صورتهای جلسات و مذاکرات دولتی، تقاضاهای حکومت ج.د.ا. دربارهء کمک نظامی با قطعات و پرسونل شوروی، گذارشات شاهدان عینی نظامی و کارشناسان در افغانستان و فیصله های دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحادشوروی.

فهرست مندرجات

1. اشد محرم، صورت مذاکرات تیلفونی آ. کاسیگین رییس شورای وزیران اتحادشوروی  و ن.م. تره کی بتاریخ 18 مارچ سال 1979.

2. اشد محرم. صورت جلسه بیروی سیاسی ک.م. ح. ک. ا. ش. مؤرخ 18 مارچ 1979.

3. گذارش (اطلاعیهء) سفیر شوروی و نمایندهء کا. گ. ب. شوروی از کابل مؤرخ 19 مارچ 1979.

4. اشد محرم.  شمارهء پ. 149 یادداشت مذاکرات آ. ن.  کاسیگین، آ.آ. گرومیکو،  دِ.  ف.  اوستینوف،  ل.ن.  و  پوناماروف  با  نورمحمد  تره کی. 20 مارچ 1979.

5. اشد محرم. نقل از پروتوکول شماره 149/ XIV بیروی سیاسی کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش.  مؤرخ  ۱۲  اپریل  ۱۹۷۹. 

6. گذارش سرمشاور نظامی قوای مسلح افغانستان جنرال گوریلف ل.ن. مؤرخ 14 اپریل 1979.

7. اشد محرم. نقل  از  پروتوکول  شماره  پ.  ۱۵۰/۹۳ جلسه  بیروی  سیاسی  کمیته  مرکزی  مؤرخ  ۲۱  اپریل  سال  ۱۹۷۹.

8. گذارش سفیر شوروی، نمایندهء کا.گ.ب. شوروی و سرمشاور نظامی از کابل مؤرخ 6 می سال 1979 در بارهء بجا بودن تصمیم مبنی بر ایجاد مرکز واحد تعلیمی برای قوای مسلح ملی ج.د.ا. در کابل مانند لوای آموزشی در کوبا.

9. نقل  از  پروتوکول  شماره  ۱۵۲جلسه  بیروی  سیاسی  کمیته  مرکزی  مؤرخ  ۲۴  می  سال  ۱۹۷۹.

10. یادداشت کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش. پیرامون اوضاع افغانستان و مصوبهء جلسهء بیروی سیاسی ک.م. ح.ک.ا.ش. مؤرخ 28 جون 1979، مصوبهء شماره پ. 156/ XI.

11. گذارش سفیر شوروی، نمایندهء کا.گ.ب. شوروی، سرمشاور نظامی، پوناماریوف عضو بیروی سیاسی ک.م. ح.ک.ا. ش.، سرقوماندان نیروهای زمینی ارتش شوروی از کابل مؤرخ 25 اگست 1979 دربارهء کمک نظامی (گسیل) قطعات شوروی.

12. رهنمودها به نمایندگان شوروی در افغانستان پس از تغییر قدرت توسط ح. امین در  کابل.

13. گذارش سرمشاور نوِ نظامی در افغانستان موگامیتوف مؤرخ 2-3 دسامبر پیرامون تقاضاهای منشی عمومی کمیته مرکزی ح.ک.ا. ش. ح. امین.

14. نقل از پروتوکول شماره 176 بیروی سیاسی کمیته مرکزی ح.ک.ا. ش. مؤرخ 6- 12 -1979 «پیرامون گسیل واحد ویژه به افغانستان».و یادداشت کا. گ. ب. شوروی و وزارت دفاع مؤرخ 4 دسامبر 1979 شمارهء 0073- 2- 312.

15. اطلاعیهء سفیر شوروی در ج.د.ا. و نمایندهء کا.گ.ب. اتحادشوروی پیرامون اوضاع کشور در آغاز ماه دسامبر و در مورد تقاضای نخست وزیر ج.د.ا. امین پیرامون جابجایی و وظایف قطعات شوروی در ج.د.ا.

16. محرم. سند فوق العاده مهم:

مصوبهء کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش. شمارهء پ.۱۷۶/  ۱۲۵  مؤرخ۱۲-  ۱۲-۱۹۷۹، پیرامون  اوضاع  «آ».

17. اشد محرم. نقل  از  پروتوکول  شماره  ۱۷۷  جلسه  بیروی  سیاسی  کمیته  مرکزی  ح.  ک.ا.ش.مورخ  ۲۷  دسامبر  سال ۱۹۷۹. در  مورد  «اقدامات  بعدی ما  پیرامون  انکشاف  اوضاع  در  افغانستان».  

18. اشد محرم. پروتوکول شماره 177 جلسهء مؤرخ 27 دسامبر 1979 «در  مورد  پشتوانه‏های  تبلیغاتی  ما  پیرامون  اقدام  ما  در  افغانستان».

19. اشد محرم. نقل  از  پروتوکول  شماره  ۱۷۷  جلسه  بیروی  سیاسی  کمیته  مرکزی  ح.ک.ا.ش.  مؤرخ  ۲۹  دسامبر  سال  ۱۹۷۹. در  مورد  پاسخ  مستقیم  تلیفونی  به  رییس  جمهور  کارتر  پیرامون  مسأله  افغانستان.

20. اطلاعیهء اشد محرم. برای کمیته مرکزی ح.ک.ا.ش. پیرامون اوضاع افغانستان مؤرخ 27-28 دسامبر 1979 شمارهء آ.- 2519.

21. معاهدهء سال 1978 دوستی، حسن همجواری و همکاری میان اتحاد شوروی و افغانستان.

22. محرم. فهرست تقاضاهای رهبری افغانستان پیرامون گسیل قطعات اتحادشوروی به افغانستان در سال 1979.

*****

شورش ضد دولتی در هرات

بتاریخ 15 مارچ سال 1979 در شهر هرات (در نزدیکی مرز ایران دارای نفوس حدود 250 هزار نفر) شورش ضد دولتی بوقوع پیوست (باشتراک حدود 20 هزار نفر، با پشتیبانی تقریباً نیمِ افراد فرقهء 17 پیاده منجمله غند توپچی، تولی دافع هوا و غیره). تقریباً هزار نفر کشته شده اند، منجمله دو تبعهء شوروی (جگرن ن. یا. بوزیکوف نخستین نظامی کشتهء شوروی است). شورش باعث نگرانی عمیق رهبری افغانستان شده و آنها ازما تقاضا کردند، به ایشان کمک نظامی به شکل مستقیم با گسیل قطعات شوروی صورت گیرد.

بتاریخ 19 مارچ تقاضای حکومت ج.د.ا. در جلسات دفتر سیاسی ک.م. ح.ک.ا.ش. به بحث گرفته شد. به  آ. کاسیگین[2] سپارش شد، با ن. م. تره کی[3] در اینمورد گفتگو کند، تا اطلاع دقیق از اوضاع افغانستان بدست آورد. همچنان به وزارت دفاع اتحادشوروی اجازه داده شد، تا در مرز اتحادشوروی – افغانستان به جابجایی دوفرقه نظامی بپردازد.

سند

صورت ثبت گفتگوهای تیلفونی  18 مارچ میان آ. کاسیگین و ن. م. تره کی.

اشد محرم.

پروندهء ویژه

آ. ن. کاسیگین. به رفیق تره کی بگویید که من سلام گرم لیونید ایلیچ بریژنف و همه اعضای بیروی سیاسی را به او میرسانم.

ن.م. تره کی. بسیار تشکر.

آ. ن. کاسیگین. صحت تان چطور است، رفیق تره کی. آیا شما خسته نیستید؟

ن.م. تره کی. نه مانده نیستم. امروز جلسهء شورای انقلابی بود.

آ. ن. کاسیگین. این خوبست، و من بسیار خرسندم. از رفیق تره کی خواهش کنید، آیا میشود او وضع در افغانستان را ارزیابی کند.

ن.م. تره کی. وضع خوب نبوده و بدتر هم میشود. در جریان دو و نیم ماه گذشته از سوی ایران تقریباً 4 هزار نظامی بلباس شخصی گسیل شده و در شهر هرات و قطعات نظامی نفوذ کردند. اکنون تمام فرقهء 17 پیاده بشمول غند توپچی و تولی دافع هوا بدست شورشیان افتاده که بمقابل نیروی هوایی ما آتش میکند.

آ. ن. کاسیگین. و شما در آنجا چند نفر دارید؟

ن.م. تره کی. 500 نفر. آنها در میدان هوایی هرات با قوماندان فرقه قرار دارند. برای تقویهء آنها ما از کابل با طیارات گروپ اوپراتیفی را فرستادیم. آنها از صبح در آنجا در میدان هوایی هرات استند.

آ. ن. کاسیگین. و افراد رسمی فرقه همه خیانت کرده اند و یا بخشی از آنها زیر فرماندهء قوماندان فرقه در میدان هوایی استند؟

ن.م. تره کی. بخش کمی از آنها با ما اند، بقیه با دشمن است.

آ. ن. کاسیگین. آیا در میان کارگران، شهرنشینان و کارمندان در هرات پشتیبانانی دارید؟ آیا کسی در طرف شما قرار دارد؟

ن.م. تره کی. پشتیبانان فعال از میان مردم محلی وجود ندارد. آنها تقریباً همه زیر تأثیر شعارهای شیعی قرار دارند. شعارهای تبلیغاتی آنان چنین اند: « به کفار باور نکرده و با ما باشید».

آ. ن. کاسیگین. هرات چقدر باشنده دارد؟

ن.م. تره کی. 200- 250 هزار نفر. موقف آنها نظر به شرایط تغییر مییابد. فعلاً آنان در دفاع از مخالفان قرار دارند.

آ. ن. کاسیگین. آیا کارگران در آنجا زیاد اند؟

ن.م. تره کی. 1- 2 هزار نفر.

آ. ن. کاسیگین. آیندهء اوضاع به نظر شما در هرات چگونه خواهد بود؟

ن.م. تره کی. ما فکر میکنیم امروز شام و یا فردا صبح هرات سقوط کرده و بکلی بدست دشمن خواهد افتاد.

آ. ن. کاسیگین. دورنمای بعدی چگونه است؟

ن.م. تره کی. ما معتقدیم که دشمن واحدهای جدیدی را تشکیل داده و به حملهء بعدی دست خواهد زد.

آ. ن. کاسیگین. و شما توانایی شکست آنها را ندارید؟

ن.م. تره کی. ما تقاضا میکنیم که شما بما کمک عملی و تخنیکی با افراد و تجهیزات مربوطه را بما بدهید.

آ. ن. کاسیگین. این مسأله بسیار پیچیده است.

ن.م. تره کی. در غیر آن شورشیان بسوی قندهار و پیشتر به جانب کابل خواهند آمد. آنها نیم ایران را زیر لوای فرقهء 17 داخل افغانستان خواهند کرد. افغانهایی که به پاکستان گریخته اند، نیز خواهند برگشت. ایران و پاکستان مطابق یک پلان برضد ما کار میکنند بناً اگر شما حالا ضربهء کوبنده را به هرات وارد کنید، میشود انقلاب را نجات داد.

آ. ن. کاسیگین. مگر اینرا دفعتاً تمام جهان خواهند دانست. مخالفان هم مخابره دارند و دفعتاً به همه اطلاع میدهند.

ن.م. تره کی. من خواهش میکنم تا شما به ما کمک کنید.

آ. ن. کاسیگین. در این مورد باید ما مشوره کنیم.

ن.م. تره کی. تا شما مشوره کنید، هرات سقوط میکند، و مشکلات بزرگی برای اتحاد شوروی و افغانستان بمیان خواهد آمد.

آ. ن. کاسیگین.